Mówcie sobie co chcecie, ale dla mnie bezkonkurencyjną mistrzynią polskiego kryminału jest i zawsze będzie Joanna Chmielewska. Dla młodych czytelników kryminałów Chmielewska będzie prawdopodobnie w ogóle nie znana, ale starsze pokolenia powinny ją doskonale pamiętać.
Kto tu naprawdę rządzi
Zatem skoro wszyscy dziś zachwycają się panią Katarzyną Bondą, ja ośmielę się stanąć w opozycji i powiem: NIE. Dla mnie mistrzynią kryminału jest Chmielewska. Choć to chyba nie do końca dobre porównanie, zważywszy styl jakim obie panie posługiwały się w swoim pisaniu.
Joanna Chmielewska była mistrzem w tworzeniu zabawnych, ironicznych i przepełnionych humorem opowieści kryminalnych, których bohaterami były zazwyczaj osoby z jej najbliższego otoczenia. Mimo, że tematyką była często zbrodnia albo kradzież, nigdy u Chmielewskiej nie straszyło okropnościami, nie było krwi, anatomicznych szczegółów i jakiejś szczególnej przemocy. I za to ją kochałam.
Kim właściwie była Joanna Chmielewska? Ze smutkiem piszę tu była ponieważ ta genialna pisarka niestety już nie żyje, odeszła 7 października 2013 roku. Jej życiorys jest fantastyczny. Urodziła się 2 kwietnia 1932 roku jako Irena Barbara Becker, ponieważ Joanna Chmielewska to pseudonim literacki. Niemieckie nazwisko pozwoliło jej ojcu nie raz uciec z łap Niemców w czasie wojny.
Joanna nie ma rodzeństwa, za to ma dwie szalone ciotki, które w połączeniu z jej własną matką tworzyły dzikie trio, pojawiające się w wielu jej powieściach. Samo przeczytanie Autobiografii Joanny Chmielewskiej stanowi sztukę, ponieważ jest tego nie tylko kilka tomów, ale akcja rozpoczyna się jeszcze przed narodzeniem jej matki…
Warszawianka z krwi i kości
Sama Joanna urodziła się w Warszawie i tam spędziła swoje dzieciństwo. Drugim bardzo ważnym miejscem był dla pisarki Grójec. Gdy Joanna była jeszcze dzieckiem, wybuchła wojna. Naukę trzeba było jednak jakoś zacząć. Rodzice posłali naszą mistrzynię kryminału do szkoły powszechnej a potem, w 1943, do internatu Sióstr Zmartwychwstanek na Żoliborzu.
I to prawdopodobnie właśnie tam, mając złe oceny z języka polskiego, jedna z sióstr miała jej powiedzieć: „Dziecko, dwója z polskiego? Teraz, kiedy mamy Niemców?” Efekt był taki, że Chmielewska na blachę wykuła nie tylko literaturę, ale i wszelkie zawiłości gramatyczne języka. 🙂
Naukę w gimnazjum przerwał epizodyczny wyjazd z rodzicami do Bytomia. Po powrocie udało jej się wreszcie zaprzyjaźnić z Janką, która stanie się nie tylko jedną z najwierniejszych przyjaciółek Chmielewskiej, ale także bohaterką kilku utworów.
Wojenne perypetie
Wojna na szczęście nie odcisnęła wielkiego piętna na życiu Joanny Chmielewskiej. Wprawdzie mąż jej ciotki Lucyny stracił życie w czasie wojny, ale nikt inny poważnie nie ucierpiał. Jej ojciec odnalazł się po wielu miesiącach po powstaniu warszawskim, a absolutny rekord pobiła Teresa, druga ciotka Joanny. Jej mąż po ucieczce z Warszawy długo nie dawał znaku życia po czym objawił się… po 18 latach w Kanadzie. Teresa, rzecz jasna, pojechała za nim. Cała rodzina nie odczuła specjalnie skutków wojny. Wszyscy spędzili ten czas na wsi, a tam huk bomb mniej było słychać.
Lekarz? Nigdy w życiu!
Po skończeniu nauki na szczeblu podstawowym Chmielewska poszła na studia. Rodzina chciała by została lekarzem i wybrała studia medyczne, ale Joanna zdecydowała inaczej. Zadecydował jeden epizod. Joanna miała opatrzyć zranioną nogę członka rodziny. Nagle okazało się, że wcale tego nie chce, brzydzi się i w ogóle tragedia. Wtedy do niej dotarło, że nie będzie lekarzem. Zdecydowała się na architekturę na Uniwersytecie Warszawskim. W międzyczasie jednak nastąpiło coś, co troszkę odmieniło jej życie. Będąc w szkole średniej poznała brata koleżanki. Zaprzyjaźnili się.
Po jakimś czasie okazało się, że ten brat to tak na prawdę chłopak tej koleżanki, któremu na dodatek spodobała się właśnie Joanna! Sprawa nieco się skomplikowała. Joanna odbyła z koleżanką szczerą rozmowę i partner został oficjalnie przekazany w ramiona Chmielewskiej. Tym chłopakiem był późniejszy mąż, Stanisław Kuhn i Joanna rozpoczęła studia jako mężatka. W 1951 roku urodził się jej pierwszy syn, Jerzy.
Po skończeniu studiów nasza mistrzyni polskiego kryminału dostała pracę w Samodzielnej Pracowni Architektoniczno-Budowlanej Blok. Następnie pracowała w Energoprojekcie i w Biurze Projektów Stolica. Samo czytanie tego epizodu z jej życia dało doskonały pogląd na tamtą epokę i czasy. Joanna niczego nie koloryzowała, waliła prawdę taką jaka była. Temat architektoniczny również pojawia się w kilku jej powieściach. Co ciekawe, jeden z jej profesorów był twórcą projektu budynku Sejmu w Warszawie (chyba profesor Pniewski)
W 1956 roku urodził się drugi syn Joanny, Stanisław Robert, który w dorosłym życiu wyjechał do Kanady. Joanna spędziła u boku męża kilka ciekawych lat, jak to w małżeństwie: raz gorzej, raz lepiej. W pewnym momencie jej mąż poznał inną kobietę i postanowił się rozwieść. Joanna ciężko przeżyła rozwód i nigdy więcej nie wyszła za mąż. Miała jednak kilku partnerów, czemu nie.
Wiemy na pewno o Wojtku, prokuratorze, który także pojawia się w kilku jej powieściach pod postacią Diabła i dał jej ostro popalić. Nomen omen… Drugim był tajemniczy siwy pan, którego zdjęcia są w Autobiografii, ale niestety imienia nie pamiętam. Proszę o wybaczenie. Jak dorwę Autobiografię to doczytam. Z ostatniej chwili, tajemniczy siwy pan to Marek.
Urodzona podróżniczka i koniara
Joanna Chmielewska sporo podróżowała. Była we Francji, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, zwiedziła Rosję, Szwecję, Danię. Jej podróże także są opisane w powieściach, a najsłynniejsze to chyba te duńskie. Jeszcze w Polsce Joanna poznała Alicję, z którą również połączyła ją kilkudziesięcioletnia przyjaźń. To właśnie Alicja w najgorszych czasach komunizmu przysłała Joannie zaproszenie do Danii i tam Autorka mogła poznać co to normalne życie. Tam też poznała tor kłusaków.
No właśnie, konie. Ten kto już zna Joannę Chmielewską, wie doskonale, że jej absolutną pasją, hobby i miłością życia są konie i wyścigi. Służewiec był Joannie doskonale znany (miała wejście do loży dyrekcji), tak samo Charlottenlund w Kopenhadze i inne światowe tory. Miłość do wyścigów i hazardu ogólnie również ma wyraz w jej powieściach, dwie z jej książek nawet osadzają akcję na torze wyścigów konnych.
Zasadniczo absolutnie wszystkim polecam do przeczytania Autobiografię Joanny Chmielewskiej. Lepszej biografii nie czytałam nigdy i niektóre fakty z książki do dzisiaj tkwią mi w pamięci. Joanna pisała świetnie choć znam osoby, którym jej twórczość nie odpowiadała. No cóż, nie każdy musi lubić, przymusu nie ma.
Wszystkie powieści Joanny Chmielewskiej:
- 1964: Klin (zekranizowana jako Lekarstwo na miłość, reż. Jan Batory)
- 1966: Wszyscy jesteśmy podejrzani
- 1969: Krokodyl z Kraju Karoliny
- 1972: Całe zdanie nieboszczyka
- 1973: Lesio
- 1974: Wszystko czerwone
- 1975: Romans wszech czasów
- 1976: Boczne drogi
- 1977: Upiorny legat (sfilmowana jako Skradziona kolekcja, reż. Jan Batory)
- 1979: Studnie przodków
- 1989: Szajka bez końca
- 1990: Dzikie białko
- 1992: Wyścigi
- 1993: Tajemnica
- 1993: Drugi wątek
- 1993: Florencja, córka Diabła
- 1993: Zbieg okoliczności
- 1994: Jeden kierunek ruchu
- 1995: Lądowanie w Garwolinie
- 1996: Duża polka
- 1996: Dwie głowy i jedna noga
- 1996: Wielki diament, tom 1
- 1996: Wielki diament, tom 2
- 1997: Hazard
- 1997: Krowa niebiańska
- 1998: Harpie
- 1998: Złota mucha
- 1999: Depozyt
- 1999: Najstarsza prawnuczka
- 2000: Przeklęta bariera
- 2000: Książka poniekąd kucharska
- 2001: Trudny trup
- 2002: (Nie)boszczyk mąż
- 2002: Pech
- 2003: Babski motyw
- 2003: Bułgarski bloczek
- 2004: Kocie worki
- 2005: Mnie zabić
- 2005: Zapalniczka w antologii Trupy polskie
- 2006: Krętka Blada
- 2007: Zapalniczka (Rozwinięcie opowiadania Zapalniczka, w zbiorze opowiadań Trupy polskie)
- 2007: Rzeź bezkręgowców
- 2009: Porwanie
- 2010: Byczki w pomidorach
- 2011: Gwałt
- 2012: Krwawa zemsta
- 2013: Zbrodnia w efekcie
Książki dla młodzieży
- 1974: Zwyczajne życie
- 1976: Większy kawałek świata
- 1979: Nawiedzony dom
- 1981: Wielkie zasługi
- 1983: Duch (wydany później jako Ślepe szczęście)
- 1988: Skarby
- 1991: 2/3 sukcesu
- 1992: Ślepe szczęście
- 1993: Wszelki wypadek
Dla dzieci
- 1994: Pafnucy
- 2003: Las Pafnucego
Poradniki
- 1996: Jak wytrzymać z mężczyzną
- 1996: Jak wytrzymać ze współczesną kobietą
- 2001: Jak wytrzymać ze sobą nawzajem
- 2005: Przeciwko babom!
- 2007: Traktat o odchudzaniu
Autobiograficzne
- 1993: Autobiografia, tom 1 – Dzieciństwo
- 1994: Autobiografia, tom 2 – Pierwsza młodość
- 1994: Autobiografia, tom 3 – Druga młodość
- 1994: Autobiografia, tom 4 – Trzecia młodość
- 1994: Autobiografia, Wieczna młodość – aneks do wszystkich pozostałych (w 2000 r. ukazał się jako tom 5 – Wtórna młodość)
- 2000: Autobiografia, tom 5 – Wtórna młodość
- 2006: Autobiografia, tom 6 – Stare próchno
- 2008: Autobiografia, tom 7 – Okropności
- 2013: Życie (nie)całkiem spokojne
Źródło: wikipedia.pl, Autobiografia, wyd. Kobra.